کتاب معارف اثر سلطان ولد به ملاقات مولانا با شمس تبریزی در چند بخش مهم می‌پردازد: حکایت اولین دیدار: این بخش به توصیف اولین ملاقات مولانا و شمس می‌پردازد که در آن شمس با پرسش‌هایی عمیق، مولانا را به تفکر وادار می‌کند. این دیدار نقطه عطفی در زندگی مولانا است. تأثیرات ملاقات: قسمت‌هایی از کتاب به تغییرات روحی و معنوی مولانا پس از آشنایی با شمس اختصاص دارد، جایی که او به سمت عشق و عرفان سوق پیدا می‌کند. گفتگوها و آموزه‌ها: بخش‌هایی شامل گفتگوهای عمیق بین مولانا و شمس، که در آن شمس به مولانا آموزه‌های عرفانی و فلسفی می‌دهد و او را از ظواهر دین به عمق معانی رهنمون می‌سازد. این بخش‌ها به خواننده کمک می‌کند تا درک بهتری از تأثیر عمیق شمس بر زندگی و آثار مولانا پیدا کند. پس از اولین دیدار با شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین تغییرات عمیق و بنیادینی را تجربه می‌کند: بیداری روحی: این ملاقات به مولانا جرقه‌ای از عشق و شور معنوی می‌دهد که او را از زندگی روزمره و علمی‌اش دور می‌کند و به سمت عرفان و حقیقت سوق می‌دهد تحول در نگرش: مولانا به تدریج از تعالیم سنتی و ظاهری دین فاصله می‌گیرد و به دنبال درک عمیق‌تری از عشق الهی و وحدت وجود می‌گردد. ...