پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی در راستای تدوین تاریخ جامع کلام شیعه و نظر به اهمیت آشنایی با سیر تطور آرای کلامی، کلان طرح «متکلمان شیعه» را در دست اجرا دارد. معرفی متکلمان برجسته شیعه امامیه، بازشناسی اندیشه­ های کلامی آنها، روشن شدن نسبت­های مطرح شده در مورد متکلمان، تبیین تأثیرات متقابل آنان بر یک­دیگر و نشان دادن نقاط قوت کلام شیعه، از مهم­ترین اهداف این طرح کلان به شمار می­رود. نوشتار حاضر که نخستین اثر از مجموعه «متکلمان شیعه» است، به بررسی ابعاد مختلف آرای کلامی «هشام بن حکم» از متکلمان برجسته قرن دوم و اصحاب گرانقدر امام صادق علیه السلام می پردازد.