این کتاب آخرین مجلد از مجموعۀ چهار جلدی تاریخ ادبیات ایران است که برای نخستین بار با «رویکرد ژانری» به بررسی تاریخ ادبیات ایران می پردازد. در چند دهه اخیر، ذهنیت نادرستی دربارۀ ادبیات دورۀ قاجار در محیط های دانشگاهی شکل گرفته است. اغلب مورخان ادبی، تمام ادبیات دورۀ قاجار را در «بازگشت ادبی» خلاصه کرده اند و با این استدلال که شعر بازگشتی یکسره گرفتار ارتجاع و تقلید است، کل ادبیات این دوره را به حاشیه رانده اند. در سال های اخیر، تلاش های بسیاری برای اصلاح این ذهنیت صورت گرفته است. در این کتاب سعی کرده ایم نشان دهیم که اولاً وجه برجستۀ ادبیات این دوره را نه در شعر بازگشتی، بلکه باید در ژانرهای منثور و عامیانه سراغ جست؛ ثانیاً لازم است حتی همان شعر بازگشتی با رویکردهای انتقادی بازخوانی شود تا جایگاه واقعی خود را در ادبیات ایران بازیابد. مطالب این کاب متناسب با سرفصل واحد درسی «تاریخ ادبیات (4)» برای دانشجویان دورۀ کارشناسی زبان و ادبیات فارسی تنظیم شده است؛ اما بسیار کوشیده ایم تصویر روشنی از نظام ژانری دورۀ قاجار پیش روی خوانندگان قرار دهیم تا این کتاب برای دیگر علاقه مندان به ادبیات نیز قابل استفاده باشد.