هدف اصلی نویسنده ارائه تبیین کارکردی دین و کشف آثار و پیامدهای عرفی شدن آن است. جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا نیز با مطالعه و ارائه نظرهای سودمندشان، بر اتقان و غنای اثر افزوده اند. ساختار این تحقیق از یک مدخل، شش فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. در مدخل این نوشتار، کلیات تحقیق بیان شده است. در فصل نخست، درباره دستگاه مفهومی تحقیق، و در فصل دوم، درباره نظریه کاربردی و کاربردهای آن در جامعه شناسی دین بحث شده است. در فصل سوم نمونه های توجیهات کارکردی در متون دینی با محوریت قرآن و در فصل چهارم نمونه های توجیهات کارکردی با محوریت آرای متألهان مسلمان بررسی شده است. فصل پنجم تبیین پیامدهای عرفی کننده توجیه کارکردی را بر عهده دارد. فصل ششم به بررسی گونه ای ارتباط توجیه کارکردی در متون دینی و آرای متألفهان با عرفی شدن اختصاص یافته است. در خاتمه نیز به جمع بندی و نتیجه گیری این تحقیق پرداخته شده است.