عشق، در عرفان، الزاماتی دارد که عاشق در مراحل عشق مجازی، نسبتا با آن‌ها آشنا شده و برای تحمل الزامات عشق حقیقی آماده می‌گردد. چنان که پیامبران قبل از بعثت شغل شبانی می‌پرداختند تا تحمل زحمت سرپرستی مردم را فراگیرند. با وجود آن که عشق از اساسی‌ترین مسائل عرفان است، عارفان در تشریح و تحدید آن اظهار عجز و ناتوانی کرده و می‌گویند: بزرگ‌ترین عامل که تصوف را بر اساس عشق و محبت استوار ساخت، عقیده به وحدت وجود بود، بدین دلیل است که عارفان، خدا را حقیقت‌ ساری در همه‌ی اشیاء می‌شمرند و ماسوی الله را عدم می‌دانند یعنی جز خدا چیزی نمی‌بینند. کتاب حاضر پس از درج مقدمه‌ای در خصوص عشق و عرفان نیز پیشینه‌ی تصوف و عرفان این مباحث را مطرح می‌کند: سیر تاریخی اهداف در مرام‌نامه‌های صوفیان و عارفان؛ تعلیم و تربیت در نزد متصوفه و عرفا؛ ویژگی‌های مرامی تصوف و عرفان در فرهنگ اسلامی؛ ادبیات عرفانی؛ مشاهیر صوفیان و عارفان مسلمان؛ اصطلاحات، نشانه‌ها و رموز؛ و مقالات و منازل عرفان.